Woord vooraf. Uitzonderlijk moet dit stuk met een kleine maar noodzakelijke dubbele outing beginnen: persoonlijk associeer ik het begrip 'De bevrijding' met het moment waarop ik na mijn laatste examen wiskunde de collegedeur achter mij dichtsloeg, waarna ik vooralsnog, behalve in nachtmerries en bij ziekte, nooit meer met sinussen en consorten werd geconfronteerd. En als classicus ben ik blij dat geleerde lieden zich in mijn plaats bezig willen houden met de zogeheten 'tekstoverlevering', het verhaal hoe er bij het eeuwenlang overschrijven van antieke teksten rampen zijn gebeurd en fouten in de teksten zijn geslopen, en hoe je die kunt corrigeren. Dit boek gaat over wiskunde en over tekstoverlevering. Daar gaan we.

In de Archimedescodex doet Will Noel, conservator manuscripten bij Walters, het verhaal van dat onderzoek. Kern van het probleem is dat we te maken hebben met een palimpsest, een manuscript waarvan de oorspronkelijke tekst - in dit geval: werk van Archimedes dat alleen hier in het Grieks is bewaard of zelfs geheel onbekend was, van de redenaar Hyperides en van een Aristotelescommentator - uit besparingsoverwegingen is afgeschraapt en werd overschreven. Er staat niet meer wat er stond. Daarbij werden de folio's ook nog eens stevig door elkaar gehusseld. Van een perkament met antieke teksten is dit handschrift daardoor in 1229 in een gebedenboek veranderd. Dat is natuurlijk ellendig, maar aan de andere kant betekende het wellicht ook de redding ervan: als gebedenboek werd het vijf eeuwen lang zorgvuldig gekoesterd in een klooster bij Bethlehem. Het oorspronkelijke perkament met obscure en moeilijke antieke teksten over hogere wiskunde waar ongeveer niemand iets van snapte, liep zonder de gebeden veel kans dat het onherroepelijk verloren zou zijn gegaan. Daarom dragen de auteurs hun Archimedescodex op aan Ioannes Myronas, de man tegen wie ze in het begin van het boek tekeergaan als schrijver van vermaledijde gebeden en deleter van wat er stond.