|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Je
kan zelf de achtergrondkleur van de pagina instellen
Humanistisch Cursief
Korte voorgeschiedenis
Wegwijzer 3
|
De Quattrocento en Cinquecento (resp.
de 15de en de 16de eeuw) staan bekend als de bloeiperiode van de Italiaanse
(hoog)renaissance. Binnen
deze periode had het HUMANISME zeer veel invloed.
Voor de humanisten stonden
-
de mens als individu (en
niet meer God, zoals tijdens de Middeleeuwen),
-
de studie van
de klassieke talen Latijn en Grieks en
-
het loskoppelen
van het geloof en de wetenschap
centraal.
-
In Italië bloeiden de studia humanitatis op,
het zoeken naar de ware menselijkheid, het streven naar de harmonische
ontwikkeling van de mens.
-
Er werd door de Humanisten
veel geschreven. De Humanisten werden de filologen van
de tijd, vermits ze zich bezig hielden niet alleen met de vertaling,
maar ook met de analyse en het becommentariëren van de oude
geschriften in het Latijn, het Grieks en het Hebreeuws.
-
De geweldige behoefte aan een goed en vooral "snel" schrift
had tot gevolg dat de Humanistische minuskel
van karakter en vorm veranderde: een beetje smaller, een beetje
schuin en met meer ligaturen.
|
|
De humanistische cursief is voortgekomen uit de humanistische minuskel.
- In Florence (1420)
ontwikkelde Niccolò Niccoli (ca.1364-1437),
een vooraanstaande Italiaanse geleerde, verbonden aan het
hof van de familie de
Medici's, een nieuw schrift. Hij was een volleerd schrijver
en bezat de beste bibliotheek in de stad. Hij kopieerde
en
verzamelde
oude
manuscripten, corrigeerde de teksten, bracht onderverdelingen
aan in de hoofdstukken en maakte inhoudstafels.
- Niccolò Niccoli vond de humanistische
minuskel te
traag om te schrijven en introduceerde een
nieuw schrift. Het was een informele, vlotte
variant van de humanistische minuskel met,
aanvankelijk, nog veel gotische elementen.
- De pauselijke kanselarij
nam deze Florentijnse schrijfwijze in 1440 over.
De gewone correspondentie (de 'brevi'
of 'brieven') werd afgehandeld in deze cursieve lettera
da brevi.
- Vanuit Rome verspreidde deze littera
humanistica cursiva zich snel
naar andere landen en kreeg, naar de naam van de Vaticaanse
kanselarij, de naam Lettera
cancellaresca corsiva.
|
|
De uitvinding van de boekdrukkunst zette de kopiisten niet zonder werk.
Aanvankelijk gingen ze door met het overschrijven van boeken voor de kieskeurige
verzamelaars, die zich konden permitteren 'zoiets vulgairs als gedrukte
boeken' uit hun bibliotheek te weren.
De renaissancistische kunstenaar maakte een ware evolutie mee. Het
pedagogisch ideaal van de humanisten, de homo universalis, is in deze
periode geëvolueerd naar een status van de kunstenaar als genie,
als schepper van de dingen. In de Hoog-renaissance merken we hierdoor
een afname van de rationele regels en verhoudingen en een toename van
het subjectieve in de kunstwerken.
|
|
- Ludovico Vicentino Degli Arrighi (°1490
Vicenza +1527 Rome) was in het begin van de 16de eeuw de
belangrijkste schrijver aan de pauselijke kanselarij. Hij noemde zichzelf 'scrittore
de brevi apostolici'. Voor collega's en leerlingen stelde hij enkele
schrijfboeken samen: La
Operina di
Ludovico Vicentino da imparare di scriuere littera Cancellarescha in
1522 en Il modo de temperare le Penne in 1523, waarin voor het
eerst inde geschiedenis de Cancellarsca nauwkeurig wordt beschreven.
La Operina: digitaal http://66.147.242.192/~operinan/4/4601/index.html
|
|
- Giovannantonio Tagliente (°1468
Venetië +ca. 1527) gaf schrijfinstructies in La Vera
arte delo Excellete scrivere de diverse varie sorti de litere &z in
1524.
|
|
- Giovanbattista Palatino (°1515
Rosanno in Calabria + na 1574 Napels) gaf een boek uit Libro
nuovo d' imparare a scrivere tute sorte Lettere Antiche et moderne
di tutte
Nationi &z. in
1540.
|
|
- Gerard Mercator alias
Gerard
de Cremer (°1512
Rupelmonde in Vlaanderen +1594 Duisburg in Duitsland) ) was
naast kosmoloog, theoloog, cartograaf en bouwer van wiskundige instrumenten
ook een briljant kalligraaf.
- In 1540 gaf hij een schrijfboek uit, Literarum
latinarum quas Italicas, cursoriasque vocat, scribendarum ratio.
(= Schrijven van Latijnse lettervormen, ook wel Italic of Cursieven
genaamd.).
- De oudste Europese atlas, samengesteld door
Mercator, kan je HIER bekijken.
Je kunt zelf de bladzijden van het boek omslaan! Héél
leuk!
|
Bronnen: |
Het schrift beschreven, Georges Jean, Standaardontdekkingen,
ISBN 90-02-19038-7 |
The Story of Writing, Donald Jackson, ISBN 0-9522621-0-X |
Over letters en schrift en de beginselen van het schrijven,
Fons van der Linden, ISBN 90-213-0755-3 |
De kunst van het kalligraferen, David Harris, ISBN 90-213-2403-2 |
Schapenvellen en ganzenveren Het verhaal van het
middeleeuwse boek, Katharina Smeyers, ISBN 90-6565-904-8 |
Masters of the Italic letter, Kathryn A. Atkins, ISBN
0-87923-594-2 |
http://www.kb.nl |
http://www.meermanno.nl |
http://www.hrc.utexas.edu/exhibitions/permanent/gutemberg |
http://www.literatuurgeschiedenis.nl |
http://www.verenigingmercator.nl |
http://www.bl.uk/onlinegallery/ttp/ttpbooks.html |
|
|
|