De Quattrocento en Cinquecento (resp. de 15de en de 16de eeuw) staan bekend als de bloeiperiode van de Italiaanse (hoog)renaissance. Binnen deze periode had het HUMANISME zeer veel invloed.

1. de mens als individu (en niet meer God, zoals tijdens de Middeleeuwen),
2. de studie van de klassieke talen Latijn en Grieks en
3. het loskoppelen van het geloof en de wetenschap centraal.

• In Italië bloeiden de studia humanitatis op, het zoeken naar de ware menselijkheid, het streven naar de harmonische ontwikkeling van de mens.
• Er werd door de Humanisten veel geschreven. De Humanisten werden de filologen van de tijd, vermits ze zich bezig hielden niet alleen met de vertaling, maar ook met de analyse en het becommentariëren van de oude geschriften in het Latijn, het Grieks en het Hebreeuws.
• De geweldige behoefte aan een goed en vooral "snel" schrift had tot gevolg dat de Humanistische minuskel van karakter en vorm veranderde: een beetje smaller, een beetje schuin en met meer ligaturen.

De humanistische cursief is voortgekomen uit de humanistische minuskel. In Florence (1420) ontwikkelde Niccolò Niccoli (ca.1364-1437), een vooraanstaande Italiaanse geleerde, verbonden aan het hof van de familie de Medici's, een nieuw schrift. Hij was een volleerd schrijver en bezat de beste bibliotheek in de stad. Hij kopieerde en verzamelde oude manuscripten, corrigeerde de teksten, bracht onderverdelingen aan in de hoofdstukken en maakte inhoudstafels. Niccolò Niccoli vond de humanistische minuskel te traag om te schrijven en introduceerde een nieuw schrift. Het was een informele, vlotte variant van de humanistische minuskel met, aanvankelijk, nog veel gotische elementen. De pauselijke kanselarij nam deze Florentijnse schrijfwijze in 1440 over. De gewone correspondentie (de 'brevi' of 'brieven') werd afgehandeld in deze cursieve lettera da brevi. Vanuit Rome verspreidde deze littera humanistica cursiva zich snel naar andere landen en kreeg, naar de naam van de Vaticaanse kanselarij, de naam Lettera cancellaresca corsiva.

De uitvinding van de boekdrukkunst zette de kopiisten niet zonder werk. Aanvankelijk gingen ze door met het overschrijven van boeken voor de kieskeurige verzamelaars, die zich konden permitteren 'zoiets vulgairs als gedrukte boeken' uit hun bibliotheek te weren.

De renaissancistische kunstenaar maakte een ware evolutie mee. Het pedagogisch ideaal van de humanisten, de homo universalis, is in deze periode geëvolueerd naar een status van de kunstenaar als genie, als schepper van de dingen. In de Hoog-renaissance merken we hierdoor een afname van de rationele regels en verhoudingen en een toename van het subjectieve in de kunstwerken.

• Ludovico Vicentino Degli Arrighi (°1490 Vicenza  +1527 Rome) was in het begin van de 16de eeuw de belangrijkste schrijver aan de pauselijke kanselarij. Hij noemde zichzelf 'scrittore de brevi apostolici'. Voor collega's en leerlingen stelde hij enkele schrijfboeken samen: La Operina di Ludovico Vicentino da imparare di scriuere littera Cancellarescha in 1522 en Il modo de temperare le Penne in 1523, waarin voor het eerst inde geschiedenis de Cancellarsca nauwkeurig wordt beschreven.
  
  La Operina: digitaal http://66.147.242.192/~operinan/4/4601/index.html

• Giovannantonio Tagliente (°1468 Venetië   +ca. 1527) gaf schrijfinstructies in La Vera arte delo Excellete scrivere de diverse varie sorti de litere &z in 1524.

• Giovanbattista Palatino (°1515 Rosanno in Calabria   + na 1574 Napels) gaf een boek uit Libro nuovo d' imparare a scrivere tute sorte Lettere Antiche et moderne di tutte Nationi &z. in 1540.